اگر تا به حال به بیمارستان یا مطب دندانپزشکی رفته باشید، احتمالاً نام دستگاهی به نام اتوکلاو را شنیده اید. اما شاید ندانید که این دستگاه چطور کار می کند و برای چه چیزی استفاده می شود. پس بیایید با هم وارد دنیای جذاب این دستگاه شویم!
این دستگاه که به آن “استریلیزاتور بخار” هم می گویند، دستگاهی است که از بخار تحت فشار برای از بین بردن باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و هاگ های مضر روی وسایلی که داخل محفظه آن قرار می گیرند استفاده می کند. این دستگاه با گرم کردن وسایل به دمای مناسب استریلیزاسیون به مدت زمان مشخصی، کار می کند. رطوبت موجود در بخار به طور مؤثر گرما را به وسایل منتقل کرده و ساختار پروتئینی باکتری ها و هاگ ها را از بین می برد.
در بیمارستان ها، این اصطلاح معمولاً برای توصیف یک استریلیزاتور بخار استفاده می شود. استانداردهای انجمن استاندارد و تأیید تجهیزات پزشکی آمریکا (AAMI) به طور خاص از اتوکلاوهای بخش سلامت به عنوان استریلیزاتورهای بخار یاد می کنند.
اولین استریلیزاتور بخار در سال 1880 توسط چارلز چمبرلند ساخته شد. قبل از آن، در سال 1679 فیزیکدانی به نام دنیس پاپین، نمونه اولیه ای از این محصول را به نام دیگ بخار ابداع کرد که امروزه بیشتر به عنوان زودپز شناخته می شود.
علم ضدعفونی و استریلیزاسیون با تحقیقات رابرت کخ در سال 1881 در مورد خواص ضدعفونی کننده بخار و هوای داغ آغاز شد. او قدرت نفوذ بیشتر گرما و رطوبت (بخار) را نسبت به هوای خشک نشان داد. سرانجام، در سال 1933، اولین استریلیزاتور بخار تحت فشار با کنترل عملکرد از طریق اندازه گیری دما در خط تخلیه محفظه (تله ترموستاتیک) معرفی شد. قبل از آن، فشار تنها نشانگر کنترل بود و هیچ وسیله ای برای تأیید دما یا حذف هوا وجود نداشت.
با گذشت زمان، فناوری های جدید این محصول مانند چرخه های پیش خلاء در 1958 و فشار پالس شستشوی بخار در 1987 توسعه یافتند که امکان تکامل این علم را به اتوکلاوهای امروزی که در بیمارستان ها استفاده می شوند، فراهم کردند.
این دستگاه ها معمولاً در مراکز درمانی برای استریل کردن وسایل پزشکی استفاده می شوند. وسایل مورد نظر داخل محفظه ای تحت فشار قرار می گیرند. سه عامل برای اطمینان از موفقیت استریلیزاسیون با بخار در این دستگاه مهم هستند: زمان، دما و کیفیت بخار.
برای برآوردن این الزامات، سه مرحله برای فرآیند اتوکلاو وجود دارد:
مرحله تهویه (C) : هوا باعث اختلال در استریلیزاسیون می شود و باید در اولین مرحله فرآیند استریلیزاسیون به نام تهویه از محفظه خارج شود. در استریلیزاتورهای بخار با حذف هوای پویا، هوا را می توان با استفاده از سیستم خلاء از محفظه خارج کرد. همچنین می توان بدون استفاده از سیستم خلاء با استفاده از سری شستشوی بخار و پالس های فشار آن را خارج کرد.
مرحله فشار (S): پس از خارج شدن هوا، دریچه تخلیه استریلایزر بسته می شود و بخار به طور مداوم وارد محفظه می شود و فشار و دما داخل آن را به سرعت به سطح از پیش تعیین شده افزایش می دهد. چرخه وارد مرحله فشار می شود و وسایل برای مدت زمان مشخصی که برای استریلیزه کردن آنها لازم است در دمای استریلیزاسیون نگه داشته می شوند.
مرحله تخلیه (E): در مرحله نهایی چرخه، دریچه تخلیه استریلایزر باز می شود و بخار خارج می شود، فشار محفظه را کاهش می دهد و به وسایل داخل بار اجازه خشک شدن می دهد.
زمان “فشار” زمان لازم برای استریلیزه کردن دستگاه است و شامل کل زمان چرخه نمی شود. رابطه ای بین زمان و دما برای استریلیزاسیون مناسب با بخار وجود دارد که توسط آزمایش های علمی ایجاد شده و در تمام روش های استریلیزاسیون برای ایجاد چیزی که به عنوان “مرحله فشار” شناخته می شود، استفاده می شود. دوره های “فشار” برای استریلیزاسیون با بخار بسته به اندازه، شکل، وزن، چگالی و ترکیب مواد دستگاهی که در حال استریل شدن است، در بین سایر عوامل، متفاوت است.
اندازه استریلایزر بسته به ظرفیت مورد نیاز برای محل استفاده از دستگاه متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، در مطب دندانپزشکی، یک دستگاه کوچک ممکن است به سادگی روی پیشخوان قرار بگیرد، جایی که فقط نیاز به استریل کردن بسته های کوچک ابزار دارد. یک استریلایزر کوچک “با استفاده فوری” معمولاً در نزدیکی اتاق عمل مورد نیاز است و ممکن است فقط نیاز به پردازش 1 تا 3 سینی ابزار در هر بار داشته باشد. با این حال، اکثر مراکز درمانی دارای دستگاه های اتوکلاو متوسط یا بزرگ در “بخش پردازش استریل” (SPD) خود هستند که می توانند 15 تا 20 سینی ابزار را در هر چرخه یا حتی تا 625 پوند ابزار را در هر چرخه بسته به اندازه پردازش کنند.
تجهیزات باید با فرآیند این دستگاه سازگار باشند. اقلام قابل اتوکلاو باید با شرایط گرما و رطوبت بالا سازگار باشند و باید طبق دستورالعمل های کتبی سازنده برای استفاده پردازش شوند. وسایل پزشکی که با بافت ها یا مایعات بدن استریل تماس دارند، موارد “حیاتی” محسوب می شوند. این موارد ممکن است شامل ابزارهای جراحی، تجهیزات پزشکی کاشتنی و روکش ها و ملحفه های جراحی باشد. این اقلام باید در هنگام استفاده استریل باشند زیرا هرگونه آلودگی میکروبی می تواند منجر به انتقال عفونت شود. بخار اغلب به عنوان استریل کننده انتخابی برای استریلیزاسیون اقلامی است که در برابر گرما و رطوبت مقاوم هستند زیرا قابل اعتماد، سازگار و برای میکروارگانیسم ها کشنده است و در عین حال برای پرسنلی که از این دستگاه استفاده می کنند بی خطر است.
شما می توانید با کلیک بر لینک پایین وارد فروشگاه تجهیزات پزشکی دلسالند شوید و از نمونه رو میزی این دستگاه دیدن کنید. سری دستگاه های رو میزی بیشتر برای دندانپزشکی و اتاق عمل شناخته می شوند که به خاطر مزیت سایز کوچک آن، برای هر بخشی که نیاز به این دستگاه دارد و نمی خواد فضای زیادی درگیر شود مناسب می باشد.