در دنیای بهداشت و سلامت، استریلیزاسیون ابزار و تجهیزات اهمیت فوقالعادهای دارد. اما چه طور بفهمیم فرایند استریلیزاسیون بهدرستی انجام شده و وسایلمان کاملاً عاری از هرگونه میکروب و باکتری شده؟ اینجا است که اندیکاتورهای شیمیایی به کمک ما میآیند.
این نشانگرهای کوچک اما کارآمد که توسط سازمانهایی مثل AAMI و ISO تأیید شدهاند، حضور یا دستیابی به شرایط لازم برای یک فرایند استریلیزاسیون موفق را بررسی میکنند. مثلاً با قرار دادن آنها داخل بستههای ابزار، میتوان مطمئن شد که ماده استریلیزان به همه جای وسایل نفوذ کرده است.
این نشانگرها انواع مختلفی دارند و هم داخل و هم خارج بستهها قرار میگیرند. همچنین در تستهای دورهای عملکرد دستگاه و آزادسازی بارهای استریل شده استفاده میشوند.
این محصولات به تنهایی نمیتوانند بگویند یک وسیله کاملاً استریل است.
برای اطمینان از برآورده شدن شرایط استریلیزاسیون، استفاده از آنها باید بخشی از یک برنامه جامع کنترل کیفیت باشد که شامل نشانگرهای زیستی و مانیتورهای فیزیکی هم میشود.
به این ترتیب با به کارگیری این راهنماهای بازرسی، خطاهای احتمالی مانند خرابی دستگاه یا اشتباهات پرسنل که میتوانند منجر به عدم استریلیزاسیون وسایل شوند، قابل شناسایی هستند. به عبارتی، استفاده از این نشانگرهای شیمیایی در فرایند استریلیزاسیون، اطمینان خاطر لازم را در مورد پردازش صحیح تجهیزات پزشکی فراهم میکند.
این نشانگرها با بررسی پارامترهای لازم برای دستیابی به استریلیزاسیون در روشهای مختلف عمل میکنند. آنها از ترکیبات شیمیایی خاصی تشکیل شدهاند که در صورت مواجهه با شرایط ازپیش تعیین شده مثل دما، زمان و ماده استریلیزان، دچار تغییرات فیزیکی یا شیمیایی قابل مشاهده با چشم انسان میشوند.
مثال: نوار نشانگر بخار در استریلیزاسیون با بخار، از یک ماده شیمیایی به شکل گلوله استفاده میکند که در مجاورت بخار از حالت جامد به مایع تغییر میکند. مایع ایجاد شده روی یک نوار کاغذی حرکت کرده و از پنجره موجود در نشانگر قابل مشاهده میشود.
نوع دیگری از نشانگرها از واکنشهای شیمیایی برای ایجاد تغییر رنگ استفاده میکنند. ماده شیمیایی موجود در آن به یکی از پارامترهای اصلی فرآیند استریلیزاسیون واکنش نشان داده و درنتیجه رنگدانه موجود در جوهر تغییر میکند.
این تغییرات به عنوان نتیجه «گذر» یا «عدم گذر» از تست تلقی میشوند و به پرسنل بخش استریلیزاسیون و تکنسینهای جراحی کمک میکنند تا در مورد استفاده یا عدم استفاده از ابزارها تصمیم بگیرند.
نشانگرهای شیمیایی باید در انواع روشهای استریلیزاسیون از جمله بخار، پراکسید هیدروژن و اتیلن اکسید استفاده شوند. پرسنل بخش استریلیزاسیون هنگام استفاده از آنها برای کنترل اطمینان استریلیزاسیون، همواره باید دستورالعملهای سازنده و راهنماییهای سازمانهای نظارتی بهداشتی را رعایت کنند.
در فرایند استریلیزاسیون با بخار، برای تأیید برآورده شدن شرایط اصلی چرخه، استفاده از این نشانگرها ضروری است. نحوه استفاده آنها با دستگاه اتوکلاو به نوع نشانگر و چرخه استریلیزاسیون بستگی دارد. به خاطر داشته باشید که استفاده از اندیکاتورهای شیمیایی باید با مانیتورهای فیزیکی و سایر روشهای مناسب اطمینان از استریلیزاسیون همراه باشد.
با فهمیدن اهمیت و طرز کار این نشانگرهای کوچک، قدمی در جهت حفظ سلامت خود و دیگران برداشتهایم. به یاد داشته باشید که در دنیای پزشکی، دقت و اطمینان حرف اول را میزنند و اینجاست که نشانگرهای شیمیایی نقش خود را به عنوان چشمان تیز استریلیزاسیون به خوبی ایفا میکنند.