تجهیزات دندانپزشکی | تجهیزات بیمارستانی | لوازم آرایشی و بهداشتی
تجهیزات دندانپزشکی | تجهیزات بیمارستانی | لوازم آرایشی و بهداشتی
10 + 1 چیز که باید در مورد آمالگام بدانید
فهرست مطالب
حتمالا با اصطلاح “پر کردن دندان” آشنا هستید. اما شاید ندانید که مواد مختلفی برای این کار وجود دارد و یکی از آن‌ها، مخلوطی از فلزات به نام “آمالگام دندانپزشکی” است. در این متن می‌خواهیم شما را با آمالگام و نکاتی که درباره آن باید بدانید، آشنا کنیم.
آمالگام چیست؟
این محصول، ترکیب یا مخلوطی از فلزات است که شامل جیوه مایع و پودر آلیاژی از نقره، قلع و مس می‌شود. تقریبا نیمی از وزن این ترکیب را جیوه تشکیل می‌دهد. جیوه باعث می‌شود ذرات آلیاژ به هم بچسبند و ماده‌ای محکم و بادوام به نام آمالگام را ایجاد کنند.
به خاطر رنگ نقره‌ای این محصول در دندانپزشکی، گاهی به آن “پر کردن نقره‌ای” هم می‌گویند. اما استفاده از این اصطلاح توصیه نمی‌شود چون به درستی اجزای آن را توضیح نمی‌دهد.
چطور از آمالگام استفاده می‌شود؟
وقتی دندانپزشک می‌خواهد از این محصول برای پر کردن دندان استفاده کند، ابتدا پوسیدگی را با مته‌ی مخصوص برمی‌دارد و شکل حفره را آماده می‌کند. سپس با رعایت نکات ایمنی، پودر آلیاژ را با جیوه مایع مخلوط می‌کند تا خمیری به دست آید. این خمیر نرم را داخل حفره قرار داده و شکل می‌دهد. این ماده به سرعت سفت شده و به یک پرکننده‌ی محکم تبدیل می‌شود.
آیا آمالگام ایمن است؟
اداره‌ی غذا و داروی آمریکا (FDA) به طور مداوم تحقیقات مربوط به آمالگام را دنبال می‌کند و در صورت لزوم اطلاعات جدیدی را در اختیار مردم قرار می‌دهد. با این حال، قبل از انتخاب این محصول برای پر کردن دندان، بهتر است نکات زیر را بدانید:
مزایای آمالگام چیست:
- مقاوم و بادوام: احتمال شکستن آن نسبت به برخی مواد دیگر کمتر است.
- مناسب برای افراد با ریسک بالای پوسیدگی: برای حفره‌های بزرگ و یا جاهایی که رطوبت مانع چسبیدن مواد دیگر به دندان می‌شود، گزینه‌ی خوبی است.
- ارزان‌تر: به‌صرفه‌ترین نوع ماده‌ی پرکننده است.
- سابقه‌ی طولانی مصرف: بیش از ۱۵۰ سال است که در سرتاسر دنیا برای صدها میلیون نفر استفاده شده است.
معایب احتمالی آمالگام:
- حاوی جیوه: این محصول حاوی جیوه مایع است که در هوا بخار می‌شود و استنشاق آن می‌تواند توسط ریه‌ها جذب شود. قرار گرفتن در معرض مقدار زیادی بخار جیوه می‌تواند آسیب‌هایی به مغز و کلیه وارد کند.
- سیستم عصبی در حال رشد: سیستم عصبی جنین و کودکان خردسال ممکن است حساس‌تر به اثرات سمی بخار جیوه باشد.
- داده‌های محدود: اطلاعات محدودی در مورد اثرات بلندمدت آن بر سلامت زنان باردار، جنین در حال رشد و کودکان زیر ۶ سال (از جمله نوزادان شیرخوار) وجود دارد. بنابراین زنان باردار و والدین کودکانی که زیر ۶ سال دارند و نگران این موضوع هستند، بهتر است با دندانپزشک خود صحبت کنند.
- حساسیت برخی افراد: ممکن است برخی افراد به جیوه یا سایر اجزای این محصول (مثل نقره، مس یا قلع) حساسیت داشته باشند که باعث ایجاد ضایعات دهانی یا واکنش‌های حساسیتی دیگری شود.
جیوه در دستگاه آمالگام دندانپزشکی: دوست یا دشمن؟
شاید با دستگاه آمالگام دندانپزشکی آشنایی داشته باشید، همان دستگاه مخلوط‌کننده‌ی نقره‌ای رنگ که دندانپزشک‌ها برای پر کردن دندان استفاده می‌کنند. اما شاید ندانید که این ماده‌ی پرکننده حاوی ماده‌ای به نام جیوه است و همین موضوع سوالاتی را به وجود می‌آورد. در این متن به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
چرا در آمالگام از جیوه استفاده می‌شود؟
تقریبا نیمی از این محصول از جیوه‌ی مایع و نیمی دیگر از آلیاژی شامل نقره، قلع و مس تشکیل شده است. جیوه نقش چسب را ایفا می‌کند و این ذرات را به هم می‌چسباند تا ماده‌ای محکم و بادوام برای پر کردن دندان به دست آید. در واقع، وجود جیوه دلیل اصلی استحکام و دوام این ماده است.
آیا جیوه‌ی داخل آمالگام با جیوه‌ی ماهی یکی است؟
خیر. چند نوع جیوه وجود دارد: جیوه‌ی عنصری، جیوه‌ی غیرآلی و متیل‌جیوه. جیوه‌ی موجود در این محصول، جیوه‌ی عنصری است و به شکل بخار آزاد می‌شود. درحالی‌که جیوه‌ی موجود در ماهی، متیل‌جیوه نام دارد و نوعی جیوه‌ی آلی است. بخار جیوه بیشتر از طریق ریه‌ها جذب می‌شود، درحالی‌که متیل‌جیوه از طریق دستگاه گوارش وارد بدن می‌شود. بدن این دو نوع جیوه را متفاوت پردازش می‌کند و تحمل متفاوتی نسبت به هر کدام دارد. با این حال، برخی مطالعات جدید نشان می‌دهند که جیوه‌ی غیرآلی موجود در آمالگام و متیل‌جیوه‌ی غذاهای دریایی می‌توانند در بدن به هم تبدیل شوند و تشخیص اثرات آن‌ها بر سلامتی را دشوار کنند.
تجمع زیستی چیست؟
تجمع زیستی به افزایش تدریجی غلظت یک ماده‌ی شیمیایی در اندام‌ها یا بافت‌های بدن گفته می‌شود. جیوه‌ی ناشی از این محصول و سایر منابع (مانند ماهی) خاصیت تجمع زیستی دارد. هرچند بخش زیادی از جیوه (چه از این محصول و چه از غذا) دفع می‌شود، اما بخشی هم می‌تواند در مایعات و بافت‌های بدن مانند کلیه و مغز انباشته شود. با این حال، مطالعات نشان نداده‌اند که افزایش سطح جیوه و تجمع زیستی ناشی از آمالگام منجر به آسیب قابل تشخیصی به اندام‌های هدف شود. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی تجمع زیستی می‌توانید به مقاله‌ی «بررسی کلی جیوه» مراجعه کنید.
اگر نگران جیوه‌ی آمالگام هستم، باید پر شدگی‌هایم را بردارم؟
اگر پر شدگی‌های شما سالم هستند و پوسیدگی‌ای زیر آن‌ها وجود ندارد، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برداشتن یا تعویض آن‌ها را توصیه نمی‌کند. برداشتن پر شدگی‌های سالم این محصول باعث از دست رفتن غیرضروری بافت سالم دندان می‌شود و شما را در معرض افزایش موقت بخار جیوه‌ی آزاد شده در حین برداشتن قرار می‌دهد. پر شدگی‌های سالم آمالگام، حتی در افرادی از گروه‌های حساس مانند زنان باردار/شیرده و کودکان، نباید فقط برای پیشگیری از بیماری یا مشکلات سلامتی برداشته شوند، مگر اینکه توسط متخصص بهداشت ضرورت پزشکی آن تشخیص داده شود. اگر شرایط خاصی دارید (مانند حساسیت به جیوه، بیماری‌های عصبی یا کلیوی)، می‌توانید درباره‌ی لزوم برداشتن و تعویض پر شدگی‌ها با دندانپزشک و/یا پزشک خود مشورت کنید.
آیا استفاده از آمالگام برای گروه‌های خاص خطرناک است؟
اطلاعات بررسی شده توسط FDA در دو دهه‌ی گذشته به ابهامات موجود درباره‌ی اثرات جیوه‌ی ناشی از این محصول، میزان قابل قبول مواجهه با بخار جیوه، احتمال انباشتگی جیوه در بدن و اینکه آیا میزان انباشته شدن جیوه از این محصول منجر به پیامدهای منفی برای سلامتی می‌شود، اشاره می‌کند. اکثر شواهد نشان می‌دهند که مواجهه با جیوه‌ی این محصول در جمعیت عمومی منجر به اثرات منفی بر سلامتی نمی‌شود. اما ممکن است خطر بیشتری برای گروه‌های خاصی از افراد که احتمالا در برابر اثرات منفی جیوه حساس‌تر هستند، وجود داشته باشد. این گروه‌های پرخطر شامل:
- زنان باردار و جنین در حال رشد آن‌ها
- زنانی که قصد بارداری دارند
- مادران شیرده و نوزادان و شیرخوارگان آن‌ها
- کودکان
- افراد دارای بیماری‌های عصبی پیش‌موجود
- افراد دارای نقص عملکرد کلیوی
- افراد با حساسیت (آلرژی) شناخته شده به جیوه یا سایر اجزای آمالگام (نقره، مس، قلع)
اگر در یکی از گروه‌های پرخطر ذکر شده قرار می‌گیرید، FDA اکیداً استفاده از مواد ترمیمی غیرآمالگام (مانند کامپوزیت‌های رزینی و سیمان‌های شیشه‌ای یونومر) را توصیه می‌کند، البته در صورتی که دندانپزشک شما معتقد باشد که این مواد برای ساختار و محل دندان آسیب‌دیده شما مناسب هستند و سابقه‌ی واکنش آلرژیک یا حساسیت به این مواد را ندارید.
FDA توصیه نمی‌کند که کسی پر شدگی‌های آمالگام سالم و موجود خود را بردارد یا تعویض کند مگر اینکه توسط یک متخصص بهداشت ضرورت پزشکی آن تشخیص داده شود (مثلاً در صورت وجود حساسیت به این مواد). برداشتن پر شدگی‌های سالم این محصول منجر به از دست رفتن غیرضروری بافت سالم دندان و افزایش موقت مواجهه با جیوه به دلیل بخار جیوه آزاد شده در حین برداشتن می‌شود.
ماندگاری هر ترمیم دندانی علاوه بر مواد پرکننده به عوامل بسیاری بستگی دارد. برای کمک به حفظ سلامت دندان‌ها و پر شدگی‌هایتان تا حد ممکن، باید رژیم غذایی سالم، بهداشت دهان و دندان مناسب و معاینات دوره‌ای دندانپزشکی را داشته باشید.
هر کس باید در مورد گزینه‌های درمانی، مزایا و خطرات مرتبط با آن‌ها با دندانپزشک خود صحبت کند. برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید بروشور اطلاع‌رسانی FDA برای بیماران را مطالعه کنید و در صورت وجود سوالات بیشتر با دندانپزشک خود صحبت کنید.
